presentatie van het boek 'intimiteiten' in de Hervormde kerk te Haamstede:

welkom - Arie Damman, voorzitter van de Stichting Westerschouwen Kultureel

met open ogen - Wouter Prins, één van de auteurs van de publicatie
presentatie van de publicatie "i n t i m i t e i t e n"

Zelden ben ik zo overvallen door de vraag iets te schrijven als voor deze publicatie. Het onderwerp is dan ook hoogst bijzonder. Toch heb ik onmiddellijk ja gezegd op de vraag van teja van hoften. Ik moet wat overmoedig zijn geweest. Ik wilde bewijzen dat ik kon wat ik helemaal niet bij mij vond passen, ik wilde bewijzen dat de minst geschikte persoon toch iets over intimiteiten zou kunnen schrijven.
Achteraf beschouwd paste ik wonderwel binnen het project, want niet alleen ik, maar ook de deelnemende kunstenaars werden overvallen door het onderwerp van de tentoonstellingsreeks.

Wat doe je om je uit deze netelige situatie te redden? De een spoed zich naar de bibliotheek, de ander surft op internet, ik besloot het woordenboek te raadplegen. Niets is meer neutraal en waardevrij dan het woordenboek. Niet de Van Dale. Het woordenboek latijn. Intimus, superlativus van inter, interior. Het meest naar binnen, het innigst, het diepst, het meest vertrouwd, het meest geheim. Intimus van het werkwoord Intimo (intimare): binnenbrengen , maar ook iets aan iemand mededelen.
De verhouding tussen beide betekennissen is spannend, er zit zowel een tegenstelling als een aanvulling in. Aan de ene kant dat wat het meest binnen is, dat wat het meest geheim is, en aan de andere kant mededelen, iets met iets of iemand ander delen. Die tweede betekenis van intimiteit, ‘mededelen’ kende ik niet. En het drong pas langzaam tot mij door dat het project ‘intimiteiten’ in de bewaerschole juist gestoeld is op deze tweede, minder bekende betekenis.

De kunst van Wim Greven, Anne-Marie van Sprang, Floor Coolsma en Marinus van Dijke verbeeldt immers geen intimiteit. De kunstenaars dragen geen voorstellingen aan die wij gewoonlijk met intimiteit associëren. De werken sluiten ons in eerste instantie uit, omdat zij klein zijn, ongewoon, fantasievol, hybride. Wij moeten door de knieën, stil zijn, een keer opnieuw kijken, nauwkeuriger lezen voor wij op het spoor komen wat de werken willen mededelen.

En de hamvraag is: gaat het mede-delen uiteindelijk over in deel uit maken van. Gaan wij in het werk op, worden wij deel van het werk? Ja en nee. De intimiteit wordt voelbaar gemaakt, niet getoond. Wij gaan deel uitmaken van een wereld, maar wij vallen er niet mee samen.

Het intimiteiten project in de bewaerschole biedt daarmee een nieuw inzicht in de intimiteit. Geen intimiteit van het volledig opgaan in, geen intimiteit van al dan niet erotische geheimen, geen intimiteit van het diepste en meest vertrouwelijke, maar een intimiteit die gegrond is op het mede-delen.

Wij moeten blijven kijken, voelen, ruiken, horen, tasten, steeds opnieuw, iedere keer weer om van het mededelen uit te groeien tot deel uit maken van. Dat gebeurt zelden. Intieme momenten zijn zeldzaam. Wij moeten ze koesteren.

een korte inleiding over de tentoonstelling van Marinus van Dijke - teja van hoften, gastcurator

Voor Marinus van Dijke is deel uit maken van en het zich verbonden weten met de hem omringende natuur van de grootst mogelijke intimiteit. Een landschap is voor hem niet passief aan een publiek overgeleverd zonder dat het er zelf iets toe doet. Het landschap reageert op diens aanwezigheid, gedrag en handelen. Je kunt bijvoorbeeld een kuil graven, maar je zal rekening moeten houden met de eigenschappen van dat landschap. Het resultaat bepaal je samen en hoe meer je open staat voor en rekening houdt met de ander/het andere hoe intiemer het kan worden.
In zijn werk gaat het vooral over de dynamiek van het landschap en wat hij daar als persoon doet. Op die manier ordent hij zijn ervaringen. In zijn werken stroomt het water, waait de wind, groeien de planten en bewegen mens en dier. Alles laat sporen achter, herinneringen die bewaard en verwerkt worden en zo teruggehaald in de verbeelding. Het ontdekken van grote lijnen en subtiele détails, die blijvend het kwetsbare van het moment in zich dragen. Beelden van tijdelijkheid, in dagen of zelfs uren. Het steeds aan verandering onderhevige moment. De verwondering over de geweldige impact van het kleine, in de Bewaerschole zelfs letterlijk te zien en te horen, hoe een zandkorreltje zijn best doet en de waarneming van de hele wereld kan veranderen. Kleinschalige verschuivingen hebben grote gevolgen. Al deze belevenissen worden door middel van werken op papier, in schilderijen, foto's, video's, grafiek, boeken en in ruimtelijke installaties weergegeven.
Hoewel hij als een echte wetenschapper metingen verricht in de duinen en bij voorbeeld onderzoek doet naar het geluid van een zandverstuiving en probeert alles zo exact en concreet mogelijk te noteren zijn de geïmproviseerde, kinderlijk geknutselde machines enkel nog pure poëzie. De logica is er één van louter gevoel. Uit de tijd, dat alles nog samen viel, denken en voelen bijna nog hetzelfde was, werkelijkheid en verbeelding hand in hand liepen. Toch zijn het geen nostalgische overwegingen van waaruit hij werkt, maar meer een soort van willen begrijpen en vat krijgen op de hem omringende wereld.

Uit de reacties in het boekje in de Bewaerschole kan ik opmaken dat je tentoonstelling al veel zand heeft doen opwaaien. De meeste mensen blijken het heerlijk te vinden om dankzij jou weer terug in de zandbak, net zoals Wouter Prins al zei, de wereld met open ogen te bekijken.
Ik wil je bedanken voor deze prachtige, spannende tentoonstelling, maar eigenlijk niet alleen daarvoor, maar ook voor al je inzet als man achter de schermen wat betreft alle activiteiten, die de Bewaerschole momenteel ontwikkelt. Is het niet de urenlange gesprekken aan de telefoon om alles te regelen en iedereen zo ver te krijgen, dan is het wel het maken en verzorgen van de website, uitnodigingen, persberichten of gewoon praktische zaken als het schilderen van de achterruimte. Dat alles met een duidelijk doel voor ogen, de Bewaerschole als broedplaats van actuele beeldende kunst. Dat verklaart je bijna grenzeloos enthousiasme. Nogmaals bedankt.
Toch vind ik het een beetje raar jou het eerste exemplaar van het boekje intimiteiten aan te bieden, het boekje dat je bij alle controles al zo vaak in handen hebt gehad. Daarom wil ik vragen of Janny naar voren zou willen komen, opdat ik op deze manier via haar alle vrijwilligers wil bedanken, zonder wie de Bewaerschole ook niet kan bestaan.
Als tweede wil ik vragen mijn dochter Johanna naar voren te komen om haar een boekje aan te bieden als dank voor al haar geduld, als pa en moe weer de hele tijd onder het eten over niets anders dan de Bewaerschole praatten. Sorry, Johanna af en toe ben je wel een beetje te kort gekomen.

Daarnaast natuurlijk dank Wim, Anne-marie en Floor voor jullie prachtige tentoonstellingen, de sponsors voor hun financiële bijdrage ( de provincie Zeeland, Stichting Herinneringsfonds Vincent van Gogh, CBK Zeeland, SNS Fonds ’t Nut Zierikzee, de Kattendijke/Drucker Stichting, Schouwse Bouwmaterialenhandel Renesse, drukkerij Drukpunt en de gemeente Schouwen-Duiveland)
Jaap Verseput voor het mooie woord “collectieve intimiteit”. Daarover kunt u meer lezen in het boekje, dat in de Bewaerschole voor slechts 10 euro te koop is. Overigens ligt daar nu ook al het mooie vouwblad, tevens uitnodiging voor de volgende tentoonstelling van Frank Bruggeman, die u daar zo kan meenemen.
Ik stel voor om nu de kerk te verlaten en naar de Bewaerschole te lopen om daar de tentoonstelling van Marinus te bekijken en er een toast op uit te brengen.