Toen ik werd gevraagd om voor de Bewaerschole een aantal tentoonstellingen te organiseren, ben ik het gebouw eens goed gaan bekijken en onmiddellijk kwam het woord intiem bij me op; de besloten sfeer, de helderheid van de ruimte, hoe binnen en buiten aan elkaar afleesbaar zijn.
Dit bracht mij al snel bij de kunstenaars, die ik heb uitgenodigd, maar daarover later meer.

Intimiteit. Wat is het? Wat doet het met je?
Intimiteit geeft troost en verzoent je met de fundamentele eenzaamheid van het bestaan. Die wederzijdse afhankelijkheid geeft zin aan het leven.

En eigenlijk zou ik het hierbij moeten laten. Maar toen het woord intimiteit zich aan mij hechtte ben ik er veel over gaan nadenken, praten, lezen en met name dicht bij mezelf in mijn eigen dagboeken. Daar vond ik een paar momenten, welke ik met u zou willen delen.

Ik kom zelf uit een groot, katholiek gezin. Er was meestal gewoon te weinig tijd voor echte aandacht. Je moest het maar zo’n beetje zelf uitzoeken en je ontliep meestal niet alleen de karweitjes, maar ook elkaar.
Toch zijn er ook momenten, waarop ik me heel erg verbonden voelde:
datum onbekend

de geur van vers wasgoed
je koesteren in het tevreden zingen van je moeder
het strijken, zo'n moment van rust in dat drukke huishouden
er bij zijn, gewoon gelukkig

Een andere vorm van intimiteit, waar ik niet zelf aan deelnam, maar die ik wel duidelijk zag gebeuren, was die tussen mijn moeder en haar hondjes:
weer een fragment, waarvan ik de datum niet weet

hoe mijn moeder haar hondje aankeek en ze beiden wisten, dat ze uitgelaten zouden worden
de blijdschap en hoe gezellig ze het dan samen hadden
de tedere gesprekken, daar begreep verder geen hond iets van

Maar het meest zal men intimiteit voornamelijk tussen mensen ervaren en daarin ben ik niet anders:
sept.2001

wang aan wang waarnemen
hoe zijn adem jouw oor bereikt
de warmte door je lichaam trekt
de uithoekjes kietelt
waar je lang niet meer geweest bent

Wel hoeft die intimiteit niet persee alleen tussen geliefden te bestaan. Zo kreeg ik een stukje tekst toegestuurd uit een tijdschrift over de bijzondere relatie, die veel vrouwen met hun kapper hebben. Daar heb ik zelf ook ooit een stukje in mijn dagboek aan gewijd:
ergens in 2002

het begint al met het water dat je oren kietelt, je nek in stroomt
de geur van de hand die rakelings je voorhoofd streelt als de pony wordt gedaan
jouw haren, die op zijn neus geplakt zitten
heerlijk passief verzorgd worden
genieten van al die aandacht
tot het moment van de spiegel je weer scheidt

Maar vaak geeft intimiteiten tussen mensen ook problemen, omdat de een hetzelfde weer heel anders ervaart dan de ander. En om echt intiem te kunnen zijn moet je je kunnen verbinden, er de tijd voor nemen je te verdiepen
in die ander i.p.v. je eigen gevoel te projecteren. Bovendien zal je je zo op je gemak moeten voelen, dat je ook jezelf laat kennen. Dan pas kan je echt op elkaar ingaan. Dat geldt net zo goed voor materie, gereedschap of een landschap en is in principe niet anders dan met levende wezens. Op zichzelf kunnen deze zaken geen initiatief nemen, maar wel kan het een eigen karakter laten zien en als je daar geen rekening mee houdt, ontstaat er niks; het gesprek stokt, het beeld mislukt, de muziek klinkt niet, het landschap wordt vernietigd en zo ga je er op den duur ook zelf aan onderdoor.
Een landschap is niet passief aan een publiek overgeleverd zonder zelf iets toe te voegen. Het reageert op diens aanwezigheid, gedrag en handelen. Je kunt bijvoorbeeld een kuil graven, maar je zal rekening moeten houden met de eigenschappen van dat landschap. Het resultaat bepaal je samen en hoe meer je open staat voor en rekening houdt met de ander/het andere hoe intiemer het wordt.
23 – 3- 2004

Na een ochtendje computeren vanmiddag weer heerlijk gewandeld. Mooie schijtpatronen op het strand, maar de meeuwen zelf waren allemaal uit vissen. Uren door de duinen gezworven en niet 1 tegengekomen. Wel 5x een ree, zelfs een mannetje met gewei. Het was zo prachtig de wijde schoot van de zandvalei met omfloerste randen door het stuifzand wat over het gezwollen lichaam van de zandrug spoot. Toefjes helm tegen de scherpe lucht. Een wolk, die daar zo stil voor mij poseerde. Maar plotseling was ze toch onmiskenbaar een beetje veranderd zonder dat ik kon aangeven wanneer dat precies was gebeurd. Ze leek een beetje weggezakt, betrapt in al haar pronte pracht, in verlegenheid gebracht zich langzaam terugtrekkend achter het duin. De zee een streep licht. Struikjes aan de waslijn, jonge duindoorntjes door een blootgestoven, lange wortel met elkaar verbonden.
Wat een oogst deze dag; al die belevenissen, een maaltje winterpostelein (de laatste van het jaar denk ik, begint al een beetje rood te kleuren), twee stenen die in elkaar passen, een mooi glanzend schelpje (zaagje zo lekker om in je zak aan te voelen dat scherpe kartelrandje, kan ik nooit laten liggen), een bijzondere schaduw van een kronkelig stuk plastic, een zaadje hondstong (maar dat was onvrijwillig, als verstekeling aan boord van mijn sok meegelift.)
Wat gaf ik het landschap? Een nieuwe kruin in het helm waar ik gelegen had en vreselijk veel voetstappen. Sporen die hopelijk snel verwaaien zodat ik met een schone lei weer opnieuw kan beginnen.

Maar het verrassendste woord, wat ik tegenkwam was collectieve intimiteit. Het klinkt volkomen onmogelijk, maar toch kent bijna iedereen het wel en heeft ooit al zijn of haar diepste, persoonlijke gedachten aan zijn of haar held of heldin op posterformaat toevertrouwd. Gevoelens, die je toch met geen ander kon delen. Maar zijn zulke geheime intimiteiten in principe niet altijd verspild, omdat ze anoniem zijn en er eigenlijk niet echt sprake is van een reactie en er dus niet echt gedeeld kan worden?
Toch kan zo’n collectieve intimiteit, het gevoel van met zijn allen hetzelfde, maar wel persoonlijk, het gevoel van intimiteit heel erg versterken. Zoals ik in mijn duinpannetje lig alleen op de wereld te zijn en het juist fijn vind als allerlei anderen dat op dat moment ook doen, terwijl we elkaar niet zien of storen. Een gewone wij-behoefte? Maar dan wel het liefst alleen. De bekende strijd tussen jezelf blijven en samen zijn/concessies doen.

Wat ook zo tegenstrijdig klinkt is anonieme intimiteit, maar juist in anonimiteit kan je intimiteit sneller toelaten, zoals in een auto als je elkaar niet in de ogen kan kijken valt er, net als bij telefoongesprekken, een bepaalde schroom weg en is het een stuk gemakkelijker ontboezemen.

Maar het meest intiem vind ik eigenlijk publiekelijke intimiteit. Temidden van de massa een blik, een geheim delen, je gekend weten. Dat terwijl alles gewoon doorgaat en de hele wereld niets bijzonders vermoed, dat versterkt die intimiteit enorm.

Vaak gebruikt men het woord intimiteit alleen maar, omdat iets klein is. Maar zoals u inmiddels van mij begrepen zult hebben gaat intimiteit niet alleen over een bepaalde schaal, verhouding en oog voor details, maar vooral ook over een bepaald gevoel. Meestal wordt dit in verband gebracht met het seksuele en dan nog wel ongewenst. ‘Je bepaalde intimiteiten veroorloven’ houdt meestal vrijpostig gedrag in, die de ander niet op prijs stelt en daardoor per definitie nooit intiem kan zijn. Intimiteit vereist wederkerigheid en respect. Er hangt rond intimiteit inderdaad een privé sfeer en er is ook een soort overgave voor nodig. Het is niet voor iedereen bedoeld en voor niet ingewijden ook niet direct toegankelijk. Je moet er een beetje moeite voor doen, voor door de knieën gaan, het kind zijn nog niet helemaal hebben verleerd.
Dat is ook precies, wat ik bij alle door mij uitgenodigde kunstenaars voor dit project over intimiteiten zie, ze hebben ieder hun eigen persoonlijke wereld, waarin ze het spel voortzetten dat ze als kind ooit begonnen zijn.

De jongens doen dat op een andere manier dan de meisjes.
Zonder in het vooroordeel van de meisjes met de poppen te vervallen is het wel zo, dat zowel bij Floor Coolsma als bij Anne-Marie van Sprang het in hun werk om lichamelijkheid en levende wezens gaat.
Hoewel Floor zelden echt mensen verbeeldt is het toch juist de menselijkheid in haar dieren, waarmee ze zich in al hun kwetsbaarheid tonen.
De ook zeer kwetsbare en fragiele mensfiguren van Anne-Marie verwijzen naar de tijdelijkheid van het leven zelf.
En hoewel ik zowel Marinus van Dijke als Wim Geeven heel poëtisch werk vind maken, hebben ze beiden ook iets stoers.
De echte grote mensen wereld wordt door Marinus gesuggereerd door de bijna wetenschappelijke werkwijze van het systematisch onderzoek naar het landschap van zijn jeugd.
Bij Wim Geeven is het vooral de vormentaal van vreemde bouwsels en machinerieën die een volwassen realiteit weergeeft. De wereld van Wim; hangende bomen, dansende bomen, uit elkaar geknokte ridders, vliegende brilletjes, duizend bommen en granaten, landbouwmachines, toneelatributen, mythische mededelingen, vaten vol propellers, een door wind aangedreven boer, doodskisten met ballonnetjes.
En bedenk wel; het is ook allemaal echt gebeurd!
Ondanks de soms ontroerend komische verwikkelingen moeten we zijn werk serieus nemen, monumentaal, indrukwekkend, functioneel ……. Maar boven alles toch de wereldtentoonstelling van een jongen.
Ergens op een tekening staat ‘pieces for the store keeper’ , de winkelier. En zeker doen zijn uitstallingen soms ook aan winkelmagazijnen denken, maar telkens weer las ik ‘story keeper’ want dat gebeurde er met me; zijn fantasie had mijn beleving veranderd.
En dat is ook wat je er voor terug krijgt als je je laat verleiden tot overgave aan intimiteit, zijn beleving wordt een deel van jou, jouw beleving, je bent een ervaring rijker.
Laat u ontroeren, voel je verbonden, ga de relatie aan. Rest mij u veel plezier toe te wensen met de vertrouwelijke mededelingen van Wim Geeven

Daarnaast nog een zakelijke mededeling. Aan het eind van deze reeks tentoonstellingen komt er een boekje uit A 5 formaat, met een tekst van mijzelf (korte inleiding) en van Wouter Prins en natuurlijk veel foto’s, van wat u hier hebt kunnen zien. U kunt de realisatie van het boek mede mogelijk maken door daar nu al voor in te tekenen voor het bedrag van 10 euro. Daarvoor al onze dank en mede dank aan onze sponsors de provincie Zeeland, Stichting Herinneringsfonds Vincent van Gogh en de gemeente Schouwen-Duiveland.