ronald boer & jonmar van vlijmen / onkruidenier – Bewaerschole

bedankt

Bas van Damme — Mon, 03 Sep 2018 10:29:24 +0000

Aletta de Jong

Esther Kokmeijer

Marjolijn Boterenbrood

Jonmar van Vlijmen en Ronald Boer

Wilem Besselink

Jeroen van Westen en Anne Aussloos

Gerco de Ruijter

Astrid van Nimwegen

Bruno Doedens

Leontine Lieffering

Wim Geeven

Ronald Boer en Valerie Dempsey

Egied Simons

Jaap Verseput

Leo Adriaanse

Mascha Dedert

Michiel Romeyn

Cora Papeveld

Elmar C. Fuchs

Rosanne van Wijk

Guus Hogerheijde, Johanna van Dijke, Ben de Reu, Rosanne Raaijman, Han van der Ven, Joppe Penning , Hetty Schaart, Ria de Wolf, Thea van Westen, teja van hoften, Roos Louisse, Pauline Lind , Arend Lind, Koos de Muinck, Michael Pestel, Allert van Westen, Evertjan Mookhoek, Miek Zwamborn, Bram Verkruysse, Simon Brasser, Gert Jan Buth, John Beijersbergen, Nils van Rooijen, Aad Smaal, Titus van der Torren, Marianne Ketting, Wanda Reisel, Marnix van Straalen, Lily Lorenz, Marja Sonneveld, Terry Bom, Rien Pronk, Kees de Kraker, Jeannette Parramore, Govert Geleijnse, Wout Van den Berg, Wim Schot, Jaap Schoof, Rick van der Ree, Martien Moermond, Huub Remijn, Print Room, Bonnie Boogerd, Eric Geboersover, Beer, Jacqueline Heerema, Shah Chowdhury, Bas Arens, Jeanine Dekker, Kees Boogerd, Tonnie Kostermans, Esme Soesman, Nico Out, Els de Haan, Pedro Guridi, Rob Maaskant, Teun Rosmolen, Rie Rosmolen, Ruud van den Berg, Gerard Barendse, Huib Uil, Adriaan van Oeveren, Adriana van Oeveren, Willem Smallegange, Cees Padmos, Sabine Deroo, Hans Overvliet, Sarina Mous-Huising, Elly Ingenbleek, Yvonne Jonker, Elisabeth Kik.

ooggetuige

Bas van Damme — Mon, 03 Sep 2018 09:24:10 +0000

2018-09-01 balanceren tussen zoet en zout.
De afsluitende manifestatie van het gelijknamig vijfjarig project van tentoonstellingsruimte de bewaerschole – Burgh-Haamstede begon met enkele sprekers, onder wie Leo Adriaanse van Rijkswaterstaat. Hij verwees naar filosofen en onder andere technieksocioloog Bruno Latour. Dat techniek gewoon menseigen is, het alsmaar willen verbeteren. Denk maar aan plantenveredeling, waar de kunstenaars van de Onkruidenier (Jonmar van Vlijmen, Ronald Boer en Rosanne van Wijk) mooi op inspelen met hun strandbiet, oermoeder van zowel de suikerbiet, voederbiet als de direct voor onze consumptie geschikte rode biet. Maar het roer moet om. Er moet meer gekeken worden naar “What happens” in plaats van het tot nog toe gebruikelijke “What we plan to do”. Het is noodzaak om tot samenwerking te komen tussen natuur en techniek om toekomstige rampen (voor de mens althans) te voorkomen. Zo ging Marcha Dedert (ZMF – Zeeuwse Milieu Federatie) in discussie met kleine groepjes bezoekers over de Balans in de toekomst.
Zelf wilde ik er vooral een dag om van te genieten van maken en zocht met mijn dochter Johanna van Dijke in ons beider vrijwilligersrooster wanneer we gezamenlijk zouden kunnen aanmonsteren op de boot naar de zeetuin. (Jeroen van Westen en Anne Ausloos). Allereerst moesten we ons aanmonsterboekje halen en de tijd van afvaart bestempelen. Reddingsvesten aan en een heuse instructie hoe te handelen als we overboord zouden raken, in rugligging de knieën optrekken en de armen gekruist over de borst wachten op redding. Kostbaarheden achterlaten. Veerle, Jeroens dochter, kreeg zelfs twee gehoorapparaten in beheer. Een koptelefoon op en aan de hand van lieve gastvrouwen en dito heren werden we over de glibberige helling naar de tijdelijke houten steiger geleid. Zodra we instapten, begon een fascinerend muziekstuk van Koos de Muinck, gebaseerd op omgevingsgeluiden van water en vogels, van beat box tot fluitspel, halverwege onderbroken door het prachtige wiergedicht van Miek Zwamborn. De ruimte waar ik ooit met de kano maar net onder het lage plafond door kon, opende zich nu als een gigantische kathedraal met metershoge levende wanden door oesters begroeid. Af en toe spuugde er eentje een straaltje water naar buiten en werd de muziek versterkt door de plonsjes en klotsjes uit de werkelijkheid. Gewiegd en gedragen, door Jeroen en Anne rondgeduwd in een ander indrukwekkend universum. Eenmaal weer aan vaste wal had Johanna dienst in het dorpshuis van Serooskerke, die omgebouwd was tot tijdelijke bioscoop. De film “Stillness II” van Esther Kokmeijer liet me drijven op de deinende ademhaling tussen de smeltende ijsschotsen van de poolzeeën. Onderwatererosie deed de ijssneeuw sponzig afbrokkelen. Soms brak er opeens een scherpe barst in een gaaf wit oppervlak. Ook wel een beetje dreigend, het silhouet van een roerloos, monumentaal gebergte waar omheen alles beweegt. Onverstoorbaar. Kruiend ijs, grote brokken tot geometrische vormen vers afgescheurd, die traag in het decor voorlangs schuiven.
Erna moet ik op mijn post zijn in het tweede caisson, waar Jeroen en Anne de film “Suspensie” vertonen.
Afdalend langs de ladder kom je van het felle zonlicht in een duistergebied. Onder een zwevende wand door kruipend, licht ik de mensen met zaklantaarn bij om ze naar de houten bankjes te begeleiden tot ook hun ogen aan het nog diepere donker in de tweede ruimte zijn gewend. Een kleibol zweeft in, door zijn eigen aftakeling, steeds troebeler wordend water tot hij uiteindelijk met luide knallen en geborrel vol water loopt, uit elkaar valt en naar de bodem zinkt. Een eenvoudige demonstratie van de wet van Archimedes, dat de opwaartse kracht gelijk staat aan het gewicht van de door het volume verplaatste vloeistof. De film past zo goed in de sfeer van de locatie. Af en toe is het druk en moeten mensen blijven staan. Het is een voortdurend komen en gaan, omdat sommigen het een beetje beangstigend vinden en daar niet lang willen blijven. Maar ook is er een vrouw, die de hele 55 minuten geboeid zitten blijft en me vertelt, dat het al haar tweede keer is.
Weer bovengronds spoed ik me naar de wapperende doeken van Marjolijn Boterenbrood helemaal aan het andere eind van het terrein. Achteraf vind ik het jammer zo snel aan alle beelden voorbij te zijn gegaan. De kleurige schaduwen op het asfalt bij Willem Besselink , als ware het glas in lood. De bijna sjamanistische rituelen van de Onkruidenier. De performance van Esther Kokmeijer en Elmar C. Fuchs in de “Flight Chart” om te onderzoeken welke invloed deze geometrische veelhoek, bestaande uit koperen buisjes, heeft op elektrische ladingen, inclusief die van de mens. Ik heb het gemist, want toen ik na het eten bij Fritureluur weer naar het dorpshuis liep om ook alle andere films te zien, dacht ik daarna op mijn gemakje de beelden nog te kunnen bekijken, maar we kwamen te laat en het meeste was al opgeruimd en iedereen aan de borrel.
“Van de Punt tot Bru” (Gerco de Ruijter) gaf me een luchtballongevoel. Heel vervreemdend, zelf leek je alsmaar in beweging, terwijl wat je zag doodstil bleef staan, bevroren branding, stille bewegingloze auto’s. Het spontane commentaar van een plat Schouws pratende Kees Boogerd trok dat vreemde verre weer nabij in een bepaald soort intimiteit. Juist die tegenstelling maakte het spannend.
De film “Het Theater der Natuur” (Astrid van Nimwegen) geeft een blik op het wisselende licht en het verloop van het getij gedurende een aantal weken. Daarnaast stonden er in het echt, vanuit hetzelfde standpunt op de helling, 10 rijen houten stoelen opgesteld om bezoekers uit te nodigen het moment zelf te observeren. Om de 10 minuten moest de voorste rij verplaatst worden naar de achterste en maakte zo het opkomende tij zichtbaar. Als toegift werd de film Droog/Kinsugi (Jaap Verseput – akkerbouwer, muzikant, filmer en cultureel ondernemer) getoond over de gebarsten aarde van de droogvallende kreek. Hij onderzocht hoe zout de zee, de Grevelingen en de Kreek op dat moment waren en of het mogelijk was de deze zomer keiharde, verdroogde aarde met water uit de Kreek te bevloeien om de uien beter te kunnen oogsten. Kinsugi is een Japanse term, waarbij barsten in de keramiek juist benadrukt worden door deze met goud op te vullen. Om het Hollands pragmatisch te zeggen, van de nood een deugd maken, in elk kwaad schuilt ook iets goeds waarbij men meestal op leermomenten doelt. In ieder ongeluk schuilt wel een gelukje is er nog zo een en inderdaad zijn die breukpatronen prachtig om te zien. Ik had deze laatste drie films niet willen missen (de film van Bruno Doedens had ik al uitgebreid gezien bij “Film by the Sea” vorig jaar), maar ik was wel blij dat ik vroeg op de dag toch nog even had stil gestaan bij het werk van Aletta de Jong, want het alchemistisch proces van zoet water winning uit zeewater, levert ook visueel een mooi beeld op. Zwarte vaten zijn afgedekt met transparant plastic. Boven elk vat een diepe kuil, veroorzaakt door het gewicht van agar agar. Dit is gemaakt van zeewier en blijft enigszins transparant, waardoor je het zoet water opvang bakje kunt zien, dat er precies onder staat. De zon verwarmt de zwarte vaten waarin het laagje zeewater verdampt en tegen het plastic condenseert, naar het diepste punt toe loopt en als zoet water neer druppelt in het bakje. Ook voor het kunstenaarsboek in de vorm van een bijenkast met in plaats van raten een soort hangende archiefmappen over alle mogelijke plattegronden van Schouwen-Duiveland, die Marjolijn Boterenenbrood verzamelde of maakte, had ik helaas geen tijd. Maar er werden door haar en Michiel Romeyn verschillende uit de kast gehaald en tegen het licht gehouden. Ook geen tijd voor ontmoetingen met oude bekenden van ver, zelfs verschillenden uit Amsterdam. Al met al een prachtige, spannende en soms leerzame dag, die ongelofelijk snel voorbij was, maar genoten heb ik zeker.

teja van hoften

Dit zien kunstenaars na 5 jaar balanceren tussen zoet en zout

Bas van Damme — Mon, 03 Sep 2018 08:09:33 +0000

SEROOSKERKE – Het is één van de grootste opgaven van dit moment, vindt gedeputeerde Ben de Reu. Hoe krijg je bij mensen tussen de oren dat het klimaat verandert? De droge zomer die we hadden, draagt daar toe bij. Maar ook een manifestatie als Balans van Zoet en Zout. Het was huiveren en genieten ineen, zaterdag bij de Schelphoek bij Serooskerke.

Esme Soesman 03-09-18 PZC

De manifestatie bij de Schelphoek was de grote finale van het meerjarige project Balanceren tussen Zoet en Zout van de Bewaerschole. Dit in Burgh-Haamstede gevestigde centrum voor hedendaagse kunst gaf een stuk of vijftien kunstenaars de opdracht zich vijf jaar lang te verdiepen in het thema Balanceren tussen Zoet en Zout. Geen insteek of uitwerking hetzelfde, zo bleek zaterdag

,,Kunstenaars zijn veel beter in staat dan politici en bestuurders om op een indringende manier iets bij het publiek duidelijk te maken of mensen met iets te confronteren”, sprak De Reu. Al deed hij het tijdens zijn openingstoespraak ook niet verkeerd. De Reu schetste hoe Zeeland voor zoetwatertoevoer volledig afhankelijk is van water van elders, dat via waterleidingen naar de provincie wordt gevoerd. ,,Als je het dan over terroristische aanslagen hebt…”, wees De Reu op de Zeeuwse kwetsbaarheid.

Zoet wateropslag, verzilting en zeespiegelstijging. Het zijn dé uitdagingen van dit moment. Met de Oosterscheldekering zitten we nog een flinke tijd goed, zei Leo Adriaanse van Rijkswaterstaat. Maar hoe verder, is wel een vraag die de komende decennia centraal staat. ,,Ik denk dat we moeten streven naar een mooie fusie tussen natuur en techniek. En ik denk dat kunstenaars en filosofen ons daarbij kunnen inspireren.”

De grote ‘sigaar’ die een paar jaar geleden over heel Zeeland vloog om de zoutverdeling in het Zeeuwse grondwater in kaart te brengen, levert – voor de leek – weinig toegankelijke grafiekjes op. Hoe anders is dat met het ‘bodemmonument’ dat beeldend kunstenaar Willem Besselink maakte. Dat wat onzichtbaar onder je voeten ligt, is door hem in een kleurrijke toren gegoten. Michiel Romeyn presenteerde honderden meters verderop Marjolijn Boterenbroods Partituur van Zoet en Zout; een boek gemaakt in een bijenkast. Met op elke pagina (ofwel raam) een andere interpretatie van het zoet en zout op Schouwen-Duiveland.

Zeetuin

Kleine bootjes brachten bezoekers naar de caissons. Daar duwden kunstenaars Jeroen van Westen en Anne Ausloos de bootjes door de daar verborgen gelegen zeetuin. Via de koptelefoon klonk zuigend wier en spoelende oesters, muziek en een wiergedicht van Miek Zwamborn. ,,Wij zijn een zilt universum. Een op-z’n-kops bos”. De vijf jaar van de Bewaerschole zijn voorbij, maar voor Van Westen en Ausloos is het nog niet over. ,,Wij zijn nog niet klaar”. Sloeg de balans de afgelopen jaren voor hen vooral door naar zout, nu willen ze verder met zoet. ,,We hebben al een trasbak schoongemaakt bij een boerderij, die weer in gebruik is genomen. Dat is de basis voor meer.”

manifestatie Balans van Zoet en Zout

Bas van Damme — Wed, 15 Aug 2018 17:27:15 +0000

Zaterdag 1 september 2018
vanaf 11.00 uur tot 18.00 uur:

Een manifestatie in en langs de Schelphoek en in het dorpshuis te Serooskerke.
De afsluitende presentatie van 5 jaar durend onderzoek naar balanceren tussen zoet en zout.

plattegrond van de manifestatie in PDF en tijdschema van de manifestatie in PDF

De opening van deze manifestatie zal door Ben de Reu, Gedeputeerde van de Provincie Zeeland,om 11 uur worden verricht.

Met publieksactiviteiten van:

Ronald Boer, Jonmar van Vlijmen,
SWEET — SWEAT
Hoe ontwaakt het landschap van de zoutminnende mens?
Door de Onkruidenier, Jonmar van Vlijmen en Ronald Boer, in samenwerking met Rosanne van Wijk
Om 12:30 en om 14:30 een performance van De Onkruidenier en Rosanne van Wijk

SWEET — SWEAT vertelt het verhaal over de ontmoeting tussen twee planten, die door menselijk handelen, zogezegd cultivatie, elkaars uitersten zijn geworden. De strandbiet, een zoutminnende plant die je in het wild kunt vinden langs de kust in Nederland en West-Europa, is gecultiveerd tot snijbiet, rode bieten, voederbieten en suikerbieten. De Onkruidenier heeft deze ‘zoute’ strandbiet in ere hersteld door het in te zaaien op de akker van boer Martin uit Noordwelle.

De start van het oogstseizoen van de suikerbiet met de jaarlijkse bietencampagne op 1 september vormt de basis voor de performatieve installatie van de Onkruidenier en Rosanne van Wijk in het kader van de eindmanifestatie ‘Balans van Zoet en Zout’. Het werk bevat referenties naar vormen van een ‘gezonde’ lifestyle van de stadsmens en zijn gemakzucht in de supermarkt, als georganiseerd consumptie landschap, in verhouding tot de werkethos van de boer. In het SWEET – SWEAT ecosysteem wordt zoet geraspt en zout geoogst.

SWEET — SWEAT is een uitwerking van het ongoing onderzoeksproject ‘De halotolerante mens’ waaraan Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen sinds 2015 werken in samenwerking met verschillende partners waaronder Satellietgroep, het Zuiderzeemuseum en de Bewaerschole. Tijdens hun residentie aan de Jan van Eyck academie hebben zij een vervolg gegeven aan dit project in samenwerking met het Jac. P. Thijsse lab voor natuuronderzoek. Op de Jan van Eyck is in 2017 de samenwerking ontstaan met Rosanne van Wijk waarbij zij gezamenlijk de conventies van ons voedselsysteem bevragen en onderzoeken. De gedachtegang en manier van werken van deze samenwerking is over gevloeid in het SWEET — SWEAT project.
Onderzoeksproject ‘De halotolerante mens’ bestaat uit het aftasten, inbeelden, testen, verbeelden én presenteren van een zoutminnende leefomgeving voor een nieuw type mens

-⊗-

Aletta de Jong,
Middels een eenvoudige distilleer installatie wordt het water uit de Oosterschelde ter plekke gescheiden in zout-, en zoet water. De sculpturale distilleer installatie wordt in de werkhaven tussen de beton blokken opgesteld.De betonblokken, gemaakt vanuit een overlevingsstrategie om overstroming te voorkomen door de Oosterschelde van de zee af te kunnen scheiden, vormen zo een achtergrond voor het scheiden van zout naar zoet water middels een distillatie proces. Zij zal proberen,afhankelijk van het oogst moment in de zomer,Suikerwier te verkrijgen – bij voorkeur die ter plekke in de Schelphoek geteeld wordt.Zij verwerkt de zoete smaak van het wier uit het zoute water,ter plekke in een eenvoudige drank-,of voedsel bereiding – eventueel met gebruik van het ter plekke gedistilleerde water.Door naar deze bijzondere plek te kijken- vanuit het project Drugstore in het kader van het meerjarig project Balanceren tussen zoet en zout- worden heden,verleden en toekomst van de locatie aan elkaar verknoopt.Het zoute water met haar wieren wordt zo voorgesteld als delfstof voor voedsel en energie.Waar eerst de suikerbieten het land verlieten om over zee naar de Brabantse suikerfabrieken te worden getransporteerd komt nu het zoet uit de zoute zee aan land.Het gevecht tegen het water veranderd ineen overlevingsstrategie met het water–een nieuwe balans.

-⊗-

Marjolijn Boterenbrood,
Partituur van Zoet en Zout
Een installatie en een kunstenaarsboek vormen het slotakkoord van de Partituur van Zoet en Zout. Het proces van de Partituur van Zoet en Zout _zie het blog– gaat over de ervaring van leven met zoet en zout. Ervaringen van onder anderen de mosselvisser, de boer, de duiker, de ecoloog en de bijenhouder. Het slotakkoord is een ‘membraan’ tussen het landschap en de ervaring. Het werk wordt verbonden met het landschap door de materie -zout, aarde, zand, klei, wier, was, honing en suikerbiet – er letterlijk in op nemen. In de installatie oefenen de omstandigheden invloed uit op het werk, het roest, het verweert. Zoute spree, zoet regenwater, wier, was, suikerbiet, klei en ijzer uit zoute kwel schrijven hun ‘partituur’ op doek. Om 15.30 uur wordt het kunstenaarsboek gepresenteerd met een performance gebaseerd op het Schouwse lexicon door Michiel Romeyn, acteur en beeldend kunstenaar. In het dorpshuis is ook de Partituur van Zoet en Zout-projectie te zien: een vierkante kilometer zoet en zout.

-⊗-

Jeroen van Westen en Anne Ausloos,
Suspensie
Het caisson in de dijk is in principe ontoegankelijk, maar we mogen van SBB en Waterschap een kamer openen. Met een te maken trap is de halfdonkere ruimte toegankelijk. In de kamer draaien we de door ons gemaakte film SUSPENSIE: een aarden (klei) bol die zweeft in water. De bol zweeft in een ruimtelijke ruis, het water kleurt langzaam rood, stijgt op, draait, draait, het water vertroebelt, de bol verliest duidelijk hoorbaar ritmisch lucht, daalt, stuitert met holle klanken, de ritmische geluiden krijgen diepe ondertonen, en dan … (duur 55 min).

–

Zeetuin
Wij interpreteren de drie caissons in de Schelphoek als een -ready made- ‘installatie’. De ‘installatie’ bestaat uit drie enorme betonnen constructies, van de kust af gezien wordt het beeld bepaald door een gesloten blok. De schaal is moeilijk in te schatten zonder andere objecten op zee die we wel kennen. Een tweede gaat schuil achter de eerste. Hiervan zijn de twee lange zijwanden verdwenen en zijn eenmaal voorbij de eerste stalen spanten zichtbaar. Weer daarachter ligt de derde verzonken vorm. Ook bij extreem laag water zijn ze niet te voet bereikbaar en voor bijna iedereen altijd te ver om naartoe te zwemmen.
Deze drie reserve-caissons lijken samen een voor de hand liggend monument ter nagedachtenis aan de rampzalige noord-wester storm van 1953, maar wij zijn gebiologeerd door een heel andere kwaliteit van met name die tweede, vreemde open doos in de Oosterschelde die allerlei zeeleven aantrekt, het is een besloten ZEETUIN die het zoute leven viert.

-⊗-

Esther Kokmeijer,
toont de installatie Flight chart een netwerk van koperen buizen die windrichtingen en routen van de verschillende migratie vogels op Schouwen Duiveland weergeven. Het ontwerp is geïnspireerd op de vorm ‘icosaëder’ en ‘stick charts’.
Stick charts zijn zeekaarten gemaakt van stokjes die deiningen, zeestromingen en golfpatronen weergeven en gebruikt werden in de Marshalleilanden waar navigators konden navigeren door de golven te lezen en het pad tussen de golven te kunnen vinden.
De icosaëder is een van de vijf regelmatige veelvlakken, ook wel platonische lichamen genoemd, vernoemd naar Plato die deze voor het eerst beschreef. Platonische lichamen hebben gelijke zijden en raken op alle punten een omliggende bol. Het zijn de enige vormen die deze specifieke eigenschappen hebben en worden gezien als bouwstenen die de basis van alles op aarde vormen. Twee decennia later bracht Kepler ze in verband met de structuur van het zonnestelsel. Elk platonisch lichaam wordt in verbinding gebracht met een bepaalde betekenis. De icosaëder staat voor harmonie en balans en symboliseert het element water. De afmetingen van het uiteindelijke werk dat geplaatst zou kunnen worden aan de Oosterschelde, zal afgestemd worden op de omgeving. Het getoonde schetsontwerp moet gezien worden als vertrek vorm voor het uiteindelijke ontwerp. In samenwerking met vogel deskundigen uit het omringende gebied zullen de ribben van de vorm worden aangepast om zo als een kaart aan te geven in welke richtingen de vogeltrek plaats vindt.
Om 14.00 uur en om 17.00 uur Performance in de flight chart van Esther Kokmeijer samen met Elmar C. Fuchs.

-⊗-

Willem Besselink,
onder <> boven, een kleurrijk monument voor de bodem is een voorstel voor een installatie verspreid over verschillende locaties in de provincie zeeland. De installatie brengt op een visuele en begrijpelijke manier de zout-brak-zoet-verdeling van het grondwater in kaart. Willem plaats een model op schaal waarin de gegevens van de bodem van de Schelphoek in zijn verwerkt.

-⊗-

Verschillende films worden in het dorpshuis getoond:

van Gerco de Ruijter,
een filmische weergave van de punt tot bru, scant als het ware de 360 graden bol in een vloeiende beweging met beschrijvingen van autochtone bezoekers. Doel van het project is het inzichtelijk maken van de harde begrenzing tussen zoet en zout, de Oosterscheldedijk tussen Westenschouwen en Bruinisse. Hiervoor maakte Gerco met een vlieger een serie van twintig 360 graden foto’s langs de dijkroute van Schouwen-Duiveland. Deze serie panorama’s was als een Virtual Reality wandeling te zien in de Bewaerschole onder de titel Tether. Met behulp van een katrol, een touw en een basaltblok werd je als toeschouwer (voorzien van een VR-bril) van het ene naar het andere panorama geleidt. Tijdens de tentoonstelling zijn geluidsopnamen gemaakt van bezoekers die voorzien van de VR-bril deze reis aflegden. Aan deze plaatselijk bekende “autochtone” bezoekers werd gevraagd te beschrijven wat ze zagen. Deze geluidsopnamen zijn samengevoegd met filmische weergaven van de panorama’s waardoor een documentaire film ontstaat.

-⊗-

van Astrid van Nimwegen,
haar nieuwe werk Theater der Natuur. Het ‘Theater der Natuur’ komt voort uit haar maandenlange onderzoek en observaties vanaf de boothelling die uitkijkt op het waterlandschap van de Oosterschelde.
en bestaat uit 2elementen. Het 1e element heeft de vorm van een film welke vertoond word in het dorpshuis te Serooskerke. Deze film geeft haar onderzoeksresultaten naar het continue veranderende landschap in de Schelphoek weer.
De filmopnames zijn gemaakt vanaf een vast camerastandpunt op de boothelling in de Schelphoek waar ik, gedurende enkele maanden, op diverse dagen ieder uur opnames maakte. Door de herhaling van deze strikte registraties worden de veranderingen blootgelegd waaraan
het landschap onderhevig is binnen de cyclus van de getijden. Ze tonen de veranderingen in licht; het waterleven van de vele vogels; de beweging van het water; de weersomstandigheden en de veranderende seizoenen.
Het 2e element vindt plaats op de boothelling in de Schelphoek waar de filmopnames gemaakt zijn. De bezoekers worden verzocht plaats te nemen op de boothelling welke ingericht wordt met ongeveer 150 stoelen als zijnde tribune. Elk heel uur zal er een ‘theatervoorstelling’ te zien zijn met een tijdsduur van +/- 10minuten waarbij de toeschouwer de tijd krijgt om de schoonheid van het natuurlandschap te observeren en op zich in te laten werkentijd een verschijnsel waarbij van een gebeurtenis gezegd kan worden dat deze na een andere gebeurtenis plaatsvindt.

-⊗-

van Esther Kokmeijer,
de film Stillness 2 – Brash Ice, Pack Ice, Growlers, Bergy Bits and Icebergs (Antarctica), 2015-17. Stillness toont verstilde, verglijdende beelden van de ijslandschappen van de Noord- en de Zuidpool. Esther filmde deze landschappen tijdens de reizen die zij tweemaal per jaar als expeditiefotograaf naar deze gebieden maakt. De meditatieve beelden nodigen uit tot reflectie op de woeste schoonheid en de kwetsbaarheid van deze ijzige natuur waarin de menselijke aanwezigheid afwezig lijkt te zijn.

-⊗-

van Jaap Verseput,
Droog/Kintsugi/15 mm, Ook in Zonnemaire is het in juli 2018 droog. Er is een perceel plant uien dat gerooid moet worden. Kan je beregenen vanuit de sloot? Hoe zout is dat water eigenlijk, en de Grevelingen dan? Het liefst beregen je met zoet water. Maar zoet water is er maar op enkele plekken op Schouwen-Duiveland en niet in grote hoeveelheden. Als het water maar een klein beetje zout is, dan zou je het voor het rooien wel kunnen gebruiken. Vooral om de grond even nat en zachter te maken .
Een drieluik over droogte, onderzoek, het fenomeen Kintsugi (de schoonheid van de imperfectie),15 mm, het ritme van een Sproeikanon, en de uiteindelijke oogst.Een korte documentaire over de droogte vanuit het perspectief van Akkerbouwer en maker van deze film Jaap Verseput. Gefilmd in de laatste 2 weken van juli 2018 in een polder achter Zonnemaire. De ambient/trance muziek is van Kaviaar.

-⊗-

en van Bruno Doedens,
Allesbeweegt een pleidooi voor innovatieve, culturele landschapsontwikkeling, geïllustreerd met recente SLeM-projecten. Een film van Andras Hamelberg met titelsong van BLØF.
Op het strand van Brouwersdam wordt in opdracht van Rijkswaterstaat 500.000 kubieke meter zand gesuppleerd ten behoeve van het meegroeien van het kustfundament in combinatie met het vergroten van strand voor recreatie. SLeM heeft zichzelf ten doel gesteld aan de hand van de zandsuppletie, de geschiedenis en toekomst van ons kustbeheer op een tot de verbeelding sprekende wijze en in nauwe samenwerking met de aannemer en betrokken partijen voor een breed publiek beleefbaar te maken.
De naam van het project ‘Allesbeweegt’ wordt als tekst in het zand geschreven. Het onbeschreven verse zand krijgt daarmee een nieuwe betekenis. Door de wind en door het getij zal de tekst langzaam vervagen en binnen enkele maanden is er enkel nog de herinnering aan het tijdelijke landschap van woorden.
Het maakproces van het nieuwe land en het schrijven van de tekst in het zand worden gefilmd. Een poëtisch documentaire vertelt het verhaal van onze kust als culturele opgave.

Ook zijn er op locatie Schelphoek een aantal lezingen o.a.

Van Leo Adriaanse, Senior Adviseur Waterbeheer van Rijkswaterstaat, over Oosterschelde toen , nu en in de toekomst.

Van Mascha Dedert van de ZMF over Delta Balans in de toekomst. Mascha Dedert werkt als programmamanager Deltawateren bij de Zeeuwse Milieufederatie. Zij houdt zich onder andere bezig met de ecologische toestand van de zoute wateren in Zeeland, visserij en de uitvoering van de Ambitie 2030. Hiervoor werkte zij bij Wageningen Marine Research als marien ecoloog.

En een uitleg over de Oosterschelde door Cora Papeveld gids bij het Natuurpark Oosterschelde.

Met medewerking van Rijkswaterstaat, Waterschap Schelde Stromen, de Zeeuwse Milieu Federatie, Staatsbosbeheer en Natuurpark Oosterschelde

Strandbiet op akker in Noordwelle

Bas van Damme — Sat, 05 May 2018 07:49:32 +0000

Artikel van Esme Soesman 04-05-18 in de PZC – Laat het kunstenaarsduo Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen (alias De Onkruidenier) struinen door duinen en langs zee. Je kunt er donder op zeggen dat ze er wilde planten met een boeiend verhaal treffen. Zoals de strandbiet, waar de twee totaal van in de ban raakten. ,,Mooi hoe de wereld van zoetigheden eigenlijk een oorsprong heeft in een zout milieu.”

zie de PDF hierover

FARMING SUGAR = CULTIVATING SALT

Eef de Bruijn — Mon, 23 Apr 2018 17:59:33 +0000

Zaterdag 21 april zouden de condities zo gunstig worden dat boer Martin uit Noordwelle ons belde om te laten weten dat hij zijn akker klaar aan het maken was om te gaan zaaien. Vijf pakken á 100.000 monogerm zaden van het merk Tonga lagen klaar in zijn gele zeskleppige zaaimachine. ‘Suikerbieten gaan erin en dat blauwe laagje is door de Europese Unie verplicht gesteld’, vertelt Martin, als we vrijdagavond bij hem in de schuur arriveren om een zaaiplan te maken. Ronald en ik hebben vijf zakjes met 100 zaden van de oerplant van de suikerbiet, strandbiet, meegebracht. Strandbietjes groeien sporadisch langs de gehele Nederlandse kust en ook een paar kilometer verderop aan het strand bij Renesse. De blaadjes van de strandbiet worden al zo’n 2000 jaar lang gegeten. Op een gegeven moment is het plantje veredelt en zijn suikerbieten, voederbieten kroten en snijbieten ontstaan. Suikerbieten zijn de grondstof voor veel zoete producten in de supermarkt. Zodra je het poortje doorgaat, loop je eigenlijk een akker vol suikerbieten in, een gewas dat zijn herkomst heeft in een zout milieu.

We mogen onze zaden in hetzelfde spoor van zijn zaaimachine, maar dan wel handmatig, in de hoek van zijn akker in de grond aanbrengen. 10 rijen met met een tussenruimte van 50 centimeter met elk 50 zaden op 16 centimeter afstand. Dit betekende een krappe handlengte met het inzaaien. Met een geleend touw, twee stokken, een houwe, een ruif en cultivator als gereedschap zijn de zaden in de Zeeuwse klei gestopt.

De zaden van de strandbiet kunnen soms wel vier of vijf planten voortbrengen. ‘Dat was vroeger ook zo bij de suikerbieten. Dan moesten we ze uitdunnen’. Wanneer Martin ons geïnstrueerd heeft maakt hij een breed armgebaar en zegt; ‘God zegene de greep’.

de halotolerante mens

Bas van Damme — Mon, 16 Apr 2018 07:14:14 +0000

“The cure for anything is salt water – sweat, tears, or the sea.”

Opening zaterdag 5 mei 2018 om 14.00 uur

In hoeverre houden wij rekening met een toekomstscenario waarin zoet water schaarser wordt en zeespiegelstijging ons dwingt om anders naar onze levensstijl en omgang met de aarde te kijken? Kunnen planten ons wellicht nieuwe inzichten geven in de relatie met onze snel veranderende leefomgeving? En hoe kunnen we het idee van de maakbaarheid van het landschap verenigen met het holistische idee dat alles op aarde, de mens inbegrepen, deel uitmaakt van dezelfde oorsprong? Het zijn vragen die De Onkruidenier stelt in zijn onderzoek naar de halotolerantie (zouttolerantie) van planten die dichtbij de kustlijn groeien.

Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen presenteren de resultaten van hun onderzoek naar zoutminnende planten in de Bewaerschole.
De opening start om 14.00 met een performance in samenwerking met kunstenaar Rosanne van Wijk. Gedurende hun werkperiode aan de Jan van Eyck Academie ontwikkelden de drie gezamenlijk de performance ‘How to…FOOD’, een beeldend onderzoek waarin de restricties en conventies van ons voedselsysteem worden bevraagd. Voor de gelegenheid van de tentoonstelling zullen zij de performance opnieuw uitvoeren, ditmaal gefocust op de context van balanceren tussen zoet en zout.

Aansluitende een lezing in de Grote kerk, Ring 1 te Haamstede van Carla Michielsen – relatiebeheerder bij de ZLTO. Welke rolt speelt verzilting in de landbouw en welke aanpassingen worden hiervoor onderzocht en uitgetest. Hoe balanceren de land- en tuinbouwers tussen zoet en zout?

Daarnaast is er op vrijdag 15 juni 2018 vanaf 17.00 uur tijdens de opening van de Kunstschouw in de tuin van de Bewaerschole een futuristisch halotolerant smaakpalet, waarmee bezoekers zoutminnende planten maar vooral zichzelf met andere ogen leren bekijken.

De tentoonstelling de halotolerante mens duurt t/m 24 juni.
De halotolerante mens is een zoektocht naar de mogelijkheden van zoutminnend leven voor de mens – een symbiose tussen de verworvenheden van een gecultiveerde monocultuur en het omarmen van de verziltende kracht die klimaatverandering kan bieden.

Zout is een fundamentele bouwsteen voor mensen, planten en dieren. Zout in het landschap bepaalt hoe we in deze omgeving kunnen leven. Wat kunnen wij als mensen leren van zouttolerante en zoutminnende planten die zich door de eeuwen heen klimaatadaptief hebben opgesteld in een veranderende leefomgeving? Hoe zouden de klimaatadaptieve eigenschappen en mechanismen die planten zichzelf hebben eigen gemaakt dienst kunnen doen als aanleiding voor menselijke evolutie? Het cultiveren van wilde planten tot innovatieve gewassen is altijd afhankelijk geweest van menselijke wensen. Maar wat zou er gebeuren als we het perspectief weerleggen naar dat van een plant?

Op een onderzoekende wijze verdiept de Onkruidenier zich sinds 2015 in de halotolerantie van planten die dichtbij de kustlijn kunnen groeien en overleven. Tegenwoordig leven veel mensen onder zeeniveau en zet men zich in om de invloeden van klimaatsverandering en zeespiegelstijging zoveel mogelijk buiten te houden. We spoelen onze polders door met zoet water om de zilte inslag te reduceren en we versterken onze dijken om onszelf te beschermen tegen overstromingen met zout zeewater, simpelweg omdat de mens niet is opgewassen tegen zout. In hoeverre hebben we in onze menselijke evolutie rekening gehouden met een scenario waarin zoet water schaarser wordt en de zeespiegelstijging ons dwingt om anders naar onze leefomgeving te kijken? Wat kunnen mensen leren van de evoluerende kwaliteiten van halotolerante planten, die het zout dat in hun systeem komt zelfs inzetten om er van te profiteren? Als je je realiseert dat 97% van al het water op aarde zout is, zou het dan niet veel verstandiger zijn wanneer de mens een manier vindt om zich in zoute milieus te kunnen vestigen? Kunnen planten ons van nieuwe inzichten voorzien over de menselijke relatie met onze snel veranderende leefomgeving?

programma eindpresentaties 2018

Bas van Damme — Wed, 28 Feb 2018 15:57:14 +0000

Zaterdag 10 maart 2018 om 14.00 uur opening:
D I V E R S I F I C A T I E
t/m 29 april

Te beginnen met twee lezingen in de Grote kerk te Haamstede
ShahChowdhury , ‘Building with nature’, over natuurlijke kustverdediging hier en in Bangladesh.
Anne Ausloos en Jeroen van Westen, ‘Vijf volle jaren’, over hun bevindingen met het project Balanceren tussen Zoet en Zout.

Daarna in de Bewaerschole de start van vier presentaties:
Esther Kokmeijer toont het schetsontwerp van een installatie, verbeeldend de migratie van de Noordse Stern van Noord- naar Zuidpool en terug, met Schouwen-Duiveland als zuidelijkste broedplaats.
Wim Geeven presenteert Restless time, als een still uit een proces dat door de eeuwen heen veranderde en verandert werd en waarin laag op laag het tijdsbeeld werd gevormd. Uiteindelijk werd het beschermt tegen de zee met al het vernuft van de mens door het te ‘ommantelen’. Toch bestaat er door klimaatveranderingen en de steeds stijgende zee geen rustpunt. Telkens opnieuw moet er gestudeerd en gewerkt worden om die bescherming van dit unieke landschap te bestendigen.
Aletta de Jong realiseert een sculpturale opstelling in de Bewaerschole op basis van onderzoek naar en verzamelen van zeewieren in de wateren rond Schouwen-Duiveland. Ze werkt daarbij samen met de organisatie WildWier en belangstellenden. Haar bevindingen publiceert ze op de website van de Bewaerschole en in de serie NET-Books van Printroom Rotterdam en mede mogelijk gemaakt door het CBK Rotterdam. De interactieve opstelling in de Bewaerschole loopt door in de volgende periode, waarin ze samenwerkt met de Onkruidenier.
Willem Besselink toont het schetsontwerp van het bodemmonument ‘onder <> boven’, dat bovengronds verbeeldt wat het zoutgehalte is van het grondwater op specifieke locaties in de Zeeuwse bodem. Daarbij baseert hij zich op meetgegevens van het FRESHEM onderzoek door Deltares.

Dankzij de ondersteuning door de Stichting Nico Job Bije hebben we twaalf ansichtkaarten kunnen laten drukken als beeld van de verschillende invalshoeken van het project Balanceren tussen zoet en zout. Zij geven een impressie van de veelzijdigheid van het thema en van de persoonlijke vertaling ervan door de deelnemende kunstenaars. Presentatie van de ansichtkaarten is op de opening van deze tentoonstelling.

Zaterdag 5 mei 2018 om 14.00 uur opening:
H A L O T O L E R A N T I E
t/m 24 juni

Eerst een tweetal lezingen in de Grote kerk te Haamstede:
van Carla Michielsen – relatiebeheerder bij de ZLTO en Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen over halotolerantie.
Daarna presenteren Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen in de Bewaerschole de resultaten van hun onderzoek naar zoutminnende planten en halotolerantie in het algemeen. Hoe ontdekken we nieuwe omgangsvormen met een zoutminnend landschap?

Dinsdag 15 mei 2018 in het Zeeuws Museum:
K L O O S T E R M O P P E N
t/m 30 september

In de middeleeuwse muren van de abdij te Middelburg zie je her en der glanzende bakstenen. Beeldend kunstenaars Anne Ausloos en Jeroen van Westen doen onderzoek naar hoe zoet en zout zich uitdrukken in landschap en cultuur. Als experimenteel archeologen onderzochten zij waarom sommige kloostermoppen glanzen en wat deze stenen vertellen over de geschiedenis van het Zeeuwse landschap en haar bewoners.

Zaterdag 26 mei 2018 om 13.30 uur:

Rondleiding door de abdij in Middelburg. Duur: 1 uur
Anne Ausloos en Jeroen van Westen nemen de bezoeker van het Zeeuws Museum mee op een reis door de abdij. Van buiten naar binnen, van zaal naar fundament. Aanmelden via rondleidingen@zeeuwsmuseum.nl

Vrijdag 15 juni 2018 om 18.30 uur:

Tijdens de opening van de Kunstschouw organiseren Ronald Boer en Jonmar van Vlijmen in de tuin van de Bewaerschole een futuristisch halotolerant buffet, waarop bezoekers zoutminnende planten maar vooral zichzelf met andere ogen leren bekijken.

Juni Juli Augustus 2018:
P A R T I T U U R V A N Z O E T E N Z O U T

Marjolijn Boterenbrood bouwt haar installatie in een open veld bij Schapenweg 1 te Zonnemaire. Drie grote doeken die zij eerder maakte voor een tentoonstelling in de Bewaerschole. De doeken worden bewerkt/ingeweven met verschillende materialen: metaaldraad, was, wier en zout. Vervolgens zullen weer en wind, regen, kwel en zoute spree de doeken transformeren. Roest, aarde en vocht zullen hun invloed hebben en hùn Partituur op de doeken schrijven.

Zaterdag 30 juni 2018 14.00 uur opening:
N E D E R Z E T T I N G , D O O R Z A N D G E S C H U U R D
t/m 2 september

Om te beginnen twee lezingen in de Grote kerk te Haamstede: Bas Arens (duinonderzoeker, gespecialiseerd in verstuivingen ) over ronkende wind – rokende duinen. Leontine Lieffering ligt haar project toe over onder gestoven dorpen.
Daarna is in de Bewaerschole de opening van de installatie ‘nederzetting, door zand geschuurd’. Een poëtische neerslag van een onderzoek naar zandverstuiving en bebouwing op Schouwen-Duiveland waarbij het vertrekpunt is ‘Onze Lieve Vrouwe op Zee’, een gehucht op Schouwen dat door verstuiving onder het zand verdween.
Zaterdag 1 september 2018 vanaf 11.00 uur:
M A N I F E S T A T I E : B A L A N S V A N Z O E T E N Z O U T

Een manifestatie in en langs de Schelphoek en in het dorpshuis te Serooskerke. De afsluitende presentatie van 5 jaar onderzoek naar balanceren tussen zoet en zout.

Met publieksactiviteiten van:

Ronald Boer, Jonmar van Vlijmen, Aletta de Jong , zij inventariseren in de Schelphoek en omgeving de zoutminnende planten en wieren en verwerken de oogst die zij al eerder in dit jaar hebben verzameld en gezaaid tot een eetbare maaltijd.

Marjolijn Boterenbrood, van haar zijn al in de maanden Juni, juli en augustus het werk de ‘partituur’ op doek geschreven te zien op de akkers van een boer in Zonnemaire. Drie grote doeken die zij eerder maakte voor een tentoonstelling in de Bewaerschole. De doeken worden bewerkt/ingeweven met verschillende materialen: metaaldraad, was, wier en zout. Vervolgens zullen weer en wind, regen, kwel en zoute spree de doeken transformeren. Roest, aarde en vocht zullen hun invloed hebben en hùn Partituur op de doeken schrijven. Deze worden uiteindelijk op de dijk bij de Schelphoek geplaatst waar ook de presentatie van haar kunstenaarsboek en zal ze in gesprek gaan met de mensen waarmee zij in de loop van het project voor haar blog heeft gesproken over hun ervaringen met Zoet & Zout.

Jeroen van Westen en Anne Ausloos maken in een caisson een geluidssculptuur die door de bezoekers met een roeiboot te bezoeken zal zijn.

Esther Kokmeijer zal haar ontwerp van een beeld, verbeeldend de migratie van de Noordse Stern, installeren .

Willem Besselink zal een aantal zuilen maken die het zout gehalte van de bodem van de schelphoek weergeven. Dit als vervolg op zijn presentatie onder<>boven in de Bewaerschole in 2017 en zijn ontwerp voor 9 zuilen op verschillende locaties in Zeeland.

Verschillende films worden in het dorpshuis getoond:

Van Gerco de Ruijter, naar aanleiding van zijn presentatie in de Bewaerschole heeft hij een film gemaakt over de ervaringen van de bezoekers,

Van Astrid van Nimwegen een film waarvoor zij momenteel in de schelphoek opnames aan het maken is. Zij maakt gedurende een aantal weken om het uur een opname en deze verwerkt ze in een film met als werktitel Theater Schelhoek, op de manifestatie kunnen de bezoekers met een opstelling van 100 houten klapstoelen op de boothelling van de dijk live dit theater meemaken en deze terug zien in het dorpshuis.

Van Bruno Doedens de film ALLES BEWEEGT die afgelopen september op Film By The Sea te Vlissingen in première is gegaan.

Ook komen er op locatie en in het dorpshuis een aantal lezingen die vooral ingaan op de balans van zoet en Zout. Via het Waterschap Schelde Stromen, de Zeeuwse Milieu Federatie en de betrokken kunstenaars worden een aantal mensen uitgenodigd.

Als afsluiting van de manifestatie een openbare maaltijd van zoet en zout.

2019 :
V E R S E P U T E N W A T E R L A N D E R S

In het Stadhuismuseum te Zierikzee tonen Anne Ausloos en Jeroen van Westen beeldende resultaten van hun onderzoek naar de cultuurgeschiedenis van zoetwater op een zouteiland.
De watersnoodramp van 1953 betekende het einde van een eeuwenlange traditie van verzamelen en opslaan van zoet water op Schouwen-Duiveland. Daarmee lijkt de kennis ook snel verloren te zijn gegaan. Tot 1953 was het zó gewoon dat niemand er bij stilstond. Het herontdekken van de verloren (low tech) cultuur om water op te slaan is het vertrekpunt van de beeldende presentatie die sterk aanknoopt bij de collectie van het Stadsmuseum.

Beeldcarrousel

Bas van Damme — Fri, 16 Feb 2018 14:47:34 +0000

Halofyt leven

Eef de Bruijn — Tue, 07 Feb 2017 09:23:40 +0000

The Hungry Tide

In 2015 presenteerde ik samen met Valerie Dempsey het werk ‘The Hungry Tide’ bij de Bewaerschole. Een installatie die alle minuscule gradaties tussen zoet en zout vertaalde naar een optisch instrumentarium die het onzichtbare zoet/zoutverloop in het landschap tastbaar maakt. Een ultieme controleerbaarheid om het zout te willen beheersen in een reeks glazen platen. In 2016 zijn onze wegen gescheiden en ben ik met het werk en onderzoek verder gaan binnen twee projecten; Waterpionier op de Zandmotor en Expeditie Landschapsextracten in Waterland.

Ik ben een Waterpionier – Landschap als instrumentarium

Met het georganiseerde en strak omlijnde landschap met dijken van Schouwen-Duiveland in mijn gedachte verplaatste het onderzoek naar de Zandmotor. Een landschap dat op het oog volkomen natuurlijk lijkt en waar alleen water, wind en zand vrij spel hebben. Vraag die centraal ging staan op de Zandmotor: Kunnen we klimaatverandering proeven? Deze vraag leidde tot een één jaar durend artistiek onderzoek en heeft zich geuit in het project Waterpionier op de Zandmotor waarin we op zoek zijn gegaan naar overlevingsstrategieën voor een zoute toekomst. Een mobiele Cocktailbar is ontwikkeld om het smakenpalet vanuit het landschap aan bezoekers te presenteren in de vorm van klimaatproeverijen.

foto credits: Studio Johan Nieuwenhuize

In de overvloed aan zand en zeewater is de groeiende zoetwaterbel het onzichtbare element. Hoe kunnen we overleven en zoeken naar zoet water in deze kunstmatige Nederlandse Sahara? Naast kunstenaars zijn er tal van micro-organismen en pioniersplanten die het extreme klimaat kunnen overleven. Welke adaptieve kwaliteiten bezitten deze halotolerante (zoutminnende) organismen? Op ingenieuze wijze wordt zout op uiteenlopende manieren gefilterd en onderdeel van het overlevingspakket. Gebaseerd op een werkperiode op de Zandmotor, gaan we aan de slag met de ontwikkeling van een derde kunstnier die een wisselwerking toont tussen het verziltende landschap, de planten en de mens. Of is de Zandmotor zelf onze derde kunstnier die zout water buiten houdt en filtert voor het achterland?

Samenwerking: Jacqueline Heerema en Francois Lombarts van Satellietgroep, Jonmar van Vlijmen van de Onkruidenier. — Externe partners: Claud Biemans (Wetenschapper en bioloog), Hein de Jonge (Hydroloog bij Dunea), Sebastiaan Huijzer (PHD student Nature Coast)

Expeditie Landschapsextracten – Waterland

Van de geconstrueerde kustlijn, verplaatste ons werkveld naar de afgesloten Zuiderzee, midden in Waterland en ten noorden van Amsterdam. Hier overstroomde de Zuiderzee in 1916 een groot deel van Amsterdam Noord en Waterland. Hoeveel invloed van dat zoute water kunnen we na 100 jaar nog terugvinden? Zit het zout nog in oude veenlagen, het grondwater of in de vegetatie? Kan ik het zout weer aan m’n lippen zetten? Na een reeks veldwerk weken, ontdekten we dat het fysieke zout slechts een relict in de herinnering van het landschap is. In de verzameling van planten, water- en bodemmonsters kwam het zout in de vorm van verhalen en smaakervaringen tot leven bij Expeditie Landschapsextracten tijdens Over het IJ Festival.

Zoutminnende Heemst

Samenwerking: Jacqueline Heerema en Francois Lombarts van Satellietgroep en Jonmar van Vlijmen van de Onkruidenier.— Externe partners: De Waterlandse Vloed, Over het IJ Festival, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Staatsbosbeheer, Pakhuis de Zwijger

Toekomst

Vanaf 2017 werk ik samen met Jonmar van Vlijmen als Onkruidenier. Ook het project bij de Bewaerschole zullen we als Onkuidenier voortzetten. Wat kunnen wij leren van het aanpassingsvermogen van planten die overleven in veranderende leefomgevingen? Wat zou er mogelijk zijn wanneer we de klimaatadaptieve capaciteiten van planten gebruiken bij menselijke evolutie? Voor Nederland wordt een verziltend klimaat een reële bedreiging voor de mens. Komend jaar gaan we een onderzoek doen naar de halotolerantie van planten. Momenteel wonen velen van ons onder de zeespiegel en proberen het land te beschermen tegen de invloeden van klimaatverandering. In Nederland spoelen we de polders door tegen verzilting en versterken de dijken tegen overstromingen en zeewater die onze leefomgeving vervuild. Hoe duurzaam is dit systeem? Wat kunnen wij als mens leren van de evoluerende kwaliteiten van halotolerante planten die zout tot hun voordeel maken. Wanneer we in gedachte nemen dat 97% van ons water zout is, zouden als soort niet meer halotolerant moeten worden. Kunnen planten in een hernieuwde relatie voorzien met onze huidig kustlandschappen in tijden van drastische klimaat verandering? We gaan verder met een eerdere ontdekking van Jonmar om een derde kunstnier te ontwikkelen die een wisselwerking toont tussen landschap, plant en mens onderzoeken. Bij de Bewaerschole gaan we een serie nieuw veldwerk verrichten naar zoutminnende planten zoeken, oogsten, proeven en toevoegen in ons onderzoek met de Veldwerkplaats.

In het project is reeds veel samengewerkt met de Bewaerschole, Satellietgroep en komend jaar met Oerol, Landscape Labs in Groningen en bij het Jac. P. Thijsse lab tijdens onze residentiejaar op de Jan van Eyck.