van Leontine Lieffering
Zaterdag 30 juni 2018 is de tentoonstelling geopend met twee lezingen in de Grote kerk te Haamstede:
Bas Arens (duinonderzoeker, gespecialiseerd in verstuivingen ) over ronkende wind – rokende duinen.
Leontine Lieffering lichte haar project toe over ondergestoven dorpen.
Daarna in de Bewaerschole de opening van de installatie ‘nederzetting, door zand geschuurd’. Een poëtische neerslag van een onderzoek naar zandverstuiving en bebouwing op Schouwen-Duiveland waarbij het vertrekpunt is ‘Onze Lieve Vrouwe op Zee’, een gehucht op Schouwen dat door verstuiving onder het zand verdween.
De tentoonstelling duurt tot en met 2 september.
Mijn derde project binnen ‘Balanceren tussen Zoet en Zout’ heeft als uitgangspunt het verstoven dorp Onze Lieve Vrouwe op Zee. Over het gehucht in het duingebied is weinig bekend; de blootgestoven stenen resten van een fundering, de maat van de bakstenen en een vermoeden van een houten kapel onder dit stenen fundament. Deze geschiedenis breng ik in relatie met het verhaal ‘De vrouw in het zand’ van Kôbô Abe. In het verhaal en de verfilming van ‘De vrouw in het zand’ is de plaats van de nederzetting in het Japanse duingebied fictief. De film geeft een gedetailleerd beeld van het (over)leven in een zandkuil. De interactie tussen de man en de vrouw en het zand, dat als een derde persoon aanwezig lijkt te zijn. In beide verhalen is er sprake van een continuüm; het stuiven van het zand en de immer herhalende handeling om de plek te behouden. Of zoals de vrouw in het verhaal zegt; Zand wacht niet op ons.
Leontine Lieffering
Het gehucht ‘Onze lieve vrouwe op zee’ was een bedevaartsoord waarnaar veroordeelden van kleine vergrijpen werden gestuurd ‘[…] ende den selve in persone te offeren Onsen Liever Vrouwen op Zee een wassen kaersse van een stuver […]’. In de laat middeleeuwen was ‘Onze lieve vrouwe op zee’ een van de nederzettingen op Schouwen die door verstuiving verdween.
Deze historische gebeurtenis bracht een herinnering bij mij boven aan een theatervoorstelling, gebaseerd op een Japans verhaal/film ‘vrouw in het zand’ van Kôbô Abe die destijds(1982) een enorme indruk op mij heeft gemaakt. Een insectenkenner bezoekt een afgelegen gebied van Japan. Wanneer hij de laatste bus naar Tokyo mist neemt hij de uitnodiging aan om te overnachten bij een vrouw die in een huisje in een zandkuil woont. Niet wetende dat hij deze plek niet meer zal kunnen verlaten; het leven in de kuil draait om het voortdurend binnendringende zand: wanneer er niets gebeurt, worden de huizen onder het zand bedolven
