Eilandenrijk Schouwen-Duiveland
Penseeltekening van Nel Pak

Onder de titel Eilandenrijk Schouwen-Duiveland werd op zondag september 15.00 uur een expositie geopend in de Bewaerschole in Burgh-Haamstede, waar de gelijknamige tekening van Nel Pak gedurende 6 weken te zien zal zijn. De expositie is onderdeel van het jaarprogramma 24 duinovergangen; de modes van het landschap.

Nel Pak maakt tekeningen, van miniem tot monumentaal, meestal met penseel en inkt. Haar onderwerpen zijn landschap en menselijke activiteiten en reflectie. Ook maakt zij grafiek en presenteert van tijd tot tijd haar ‘Archief’. Dit laatste is een vorm van recycling van eerder geschreven, getekend en gedrukt werk, meestal aangevuld met ter plekke aangelegde verzamelingen. Haar werk wordt in binnen- en buitenland geëxposeerd en is in het bezit van diverse particulieren en instellingen. In 2002 nam zij deel aan de artist in residence Japanese woodblock printmaking in het Nagasawa Art Park op Awaji, Japan. Sindsdien maakt zij houtsneden en geeft demonstraties en lezingen, o.a. tijdens het internationale grafiekcongres Impact (2005 en 2007). Op het ogenblik is haar tekening Zee (2007-2008) te zien in een groepsexpositie in het Johannes Larsen Museum in Kerteminde, Denemarken.

Over de expositie in de Bewaerschole zegt zij het volgende:
‘Toen ik in 2007 uitgenodigd werd voor het jaarprogramma 24 duinovergangen; de modes van het landschap,
ben ik in eerste instantie op zoek gegaan naar oude ansichtkaarten, liefst in zwart-wit fotografie, van duinen, zee, akkers en weilanden. Via de titels en de composities wilde ik erachter komen hoe de fotografen van het eiland hun gebied voor toeristen wilden afficheren. Tegelijk ging ik fietsen en wandelen om het gebied meer direct te verkennen, en te constateren waar en hoe het landschap veranderd is. Ik stelde me voor dat de tekening die ik naar aanleiding hiervan zou gaan maken, mensen en dieren zou tonen, in hun bezigheden op de verschillende plaatsen van het eilandengebied. Hierbij zou ik heden en verleden laten botsen.
Het liep echter heel anders. Gaandeweg raakte ik – ook door het lezen in tijdschriften over streekgeschiedenis en studies over historische geografie - de afgelopen maanden in de ban van het zeer diverse landschap van Schouwen-Duiveland, zoals dat door natuurkrachten en door mensen is gemaakt, verwoest, weer opgebouwd, gerepareerd, anders ingericht en voortdurend op de schop genomen. De weerstanden tegen het creëren van ‘nieuwe natuur’ die hier leven volgde ik met spanning, evenals de berichten over zeldzame planten, vogels en zoogdieren, de mosselvisserijcrisis, transplantaties van zeegras en het kappen van Corsicaanse dennen in de Boswachterij Westenschouwen. Ook zag ik van nabij de verschillende lopende projecten om de dijken te versterken. Daarbij ontdekte ik de schoonheid van topografische kaarten en zat eindeloos de meest recente te vergelijken met de versies van 1921 en 1856-58, speurend naar veranderingen in gebruik van het land, verkaveling en infrastructuur, die vooral na de Ramp in 1953 drastisch zijn geweest.
Terug in het atelier begon ik met penseel en inkt lijnen te zetten die eerder gezette belijningen in het landschap, van water, grond, zand, stenen en asfalt volgden. Andere lijnen een vlakken werden gevormd door eigen associaties en fantasieën. Het resultaat is een mengeling van landkaart en vogelvluchtperspectief van Schouwen-Duiveland geworden, die overigens niet het hele eiland weergeeft. Aanwezigheid van mens en dier zijn vrijwel alleen te zien aan de sporen die zij recent en langer geleden hebben nagelaten. De tekening is een interpretatie van het gebied op basis van wat ik het afgelopen half jaar gezien en beleefd heb en wat ik erover ‘weet’ van horen zeggen en van lezen.’

De expositie werd geopend met een lezing en een gezamenlijke wandeling. In het kader van het onderwerp van de tentoonstelling gaf Bernd Hirschfeldt een lezing, getiteld ‘de wereld zien in een korrel zand’, over hoe natuur en landschap door de eeuwen heen verschillend bekeken kunnen worden. In de aansluitende wandeling door het Slotbos en de Zeepeduinen hij wees op de verschillende elementen in het landschap die in de op handen zijnde herstructering van de duinen veranderen en welke ideeën hiermee samenhangen.
Bernd Hirschfeldt studeerde na een aanvankelijke studie piano en muziekwetenschap, wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit en studeerde cum laude af aan de KU Leuven. Sindsdien heeft hij in Oostkapelle een filosofische praktijk geopend, geeft lezingen en bereidt een promotieonderzoek voor over de Middeleeuwse filosoof Johannes Scotus Eriugena. In zijn praktijk biedt hij gesprekken of een ‘filosofische wandeling’ aan waarin men de gedachten kan laten gaan, dingen op een rijtje zetten of tot nieuwe inzichten komen. Daarbij wordt geput uit ‘de filosofie’, een verzamelnaam voor vijfentwintig eeuwen aan westers denken over het menselijk leven.

Na de wandeling, terug in de Bewaerschole, opende Michel van Adrichem de expositie . Hij is beeldend kunstenaar in Rotterdam, waar hij in 2001 een van de initiatiefnemers was van het project ‘Ruimte Bezetten’, dat beoogde om gedurende een heel jaar kunst direct op de werkplek van het Rotterdamse Stadhuis te realiseren. Zijn meest recente samenwerkingsproject is een agenda, ‘Occupying 2008’, die dient als een proefuitgave in kleine oplage voor een agenda voor 2009.
Onlangs heeft hij WEGHUIS gevestigd in IJzendijke, Zeeuws Vlaanderen. Daar richt hij zich, in de resterende tijd van bestaan van het af te breken huis, op de transformatie van huis tot weg. Nu de tuin binnenkort oplost in het landschap brengt hij de toekomstige mobiliteit op gang door de tuin in beweging te brengen. En zo keren we weer terug bij kwesties die nu spelen in het landschap, zoals de noodzaak van meer en betere infrastructuur, nieuwe natuur op voormalige landbouwgrond, globalisering versus kleinschaligheid, vrije tijd en economie, en de bewegingen van grondverzet, grondverlies en grondaanwas.

Voor meer informatie
over Nel Pak: www.drawingcenter.org/viewing
over Bernd Hirschfeldt: www.filosofischepraktijk.org
over Michel van Adrichem: www.occupying2008.com www.salledemain.nl

met dank aan de Provincie Zeeland, het VSB Fonds, de Gemeente Schouwen-Duiveland, het Prins Bernhard Cultuur Fonds, de Stichting Renesse en de Kattendijke/Drucker Stichting