Voor landschapskunstenaar Jeroen van Westen (Heeten) en ‘aardekunstenaar’ Anne Ausloos (Antwerpen) vertelt het landschap hoe de cultuur die haar gecreëerd heeft zich verhoudt tot de natuur waarin en waarmee het landschap is gebouwd. Schouwen-Duiveland lijkt wat dat betreft een open boek, dat zich eenvoudig laat lezen. Maar de wisselwerking tussen natuur en cultuur heeft er geleid tot een specifieke identiteit die niet altijd evident is: de dynamische balans tussen zoet en zout. Die identiteit te kunnen benoemen en heroverwegen is het vertrekpunt van het project ‘Aan het licht’ (werktitel). Het wordt een zoektocht naar de grenslijnen tussen zoet en zout. Een driedimensionale grens met als vierde dimensie de cultuur die door de eeuwen heen is mee veranderd met de verschuiving van de fysieke grens tussen zoet en zout. Het onderzoek begint met observaties, het nemen van monsters en het doen van experimenten. Een manier van werken met een continue wisselwerking tussen het detail en het grote geheel. De uitkomsten worden gedocumenteerd en gekoppeld aan de lokale kennis en cultuur. De vele vragen worden voorgelegd aan experts (geologen, hydrologen, waterbouwkundigen), en in de vorm van excursies worden antwoorden gezocht. Door dieper door te dringen in de details van zoet en zout willen de kunstenaars de intrinsieke kwaliteiten van het landschap van Schouwen-Duiveland zichtbaar maken. De uiteindelijke verbeelding van beider manier van kijken en analyseren zal een gezamenlijke zijn en open staan voor bijdragen vanuit het onderzoeksveld. Van alle stappen in het proces wordt verslag gedaan via een website, blog of facebook, waarbij de bezoekers gevraagd wordt om te reageren en mee te denken.
Meer informatie over beide kunstenaars en hun eerdere onderzoeksprojecten op www.jeroenvanwesten.nl en www.anneausloos.be.
Vooraf
Wanneer de kunst gevraagd wordt om direct bij te dragen aan de ‘echte’ wereld, is er meestal sprake van een verandering, gewenst of ongewenst. Om die verandering te ‘waarderen’ in de zin van te willen keren, of te versterken of zelfs te vernieuwen moet je zelf ontdekkend kennismaken met wat er is. Je moet zelf alle moeite doen om het landschap te beleven, samen te werken met de lokale cultuur en kennis van buitenaf. De kunst biedt ruimte om iedereen bij elkaar te roepen, waarbij de kunstenaar helpt vragen en werkelijkheden te herdefiniëren, betekenissen naar boven te halen en zo de mogelijkheden gaan vermoeden. “Het doel van die samenwerking is een nieuwe taal en nieuwe beelden te vinden” zegt Peter Sellars in een interview met Wouter Hillaert voor het blad Rekto:Verso, helderder kunnen wij het niet formuleren.
Iets meer dan een jaar geleden wandelden wij, Anne Ausloos en Jeroen van Westen, langs De Schelde in België. Deze rivier is samen met de zee en de mens, de kracht die de delta heeft gevormd waar Schouwen Duiveland in ligt. Volgens de legenda bij de bodemkaart van Zeeland, een heel boekwerk, betekenen de namen Vlaanderen en Walcheren beid ‘zij die in (of aan) overstroomd land wonen’. De naam Schouwen zou verband houden met Scaldis, dat verbasterd is tot Schelde. We keken naar het estuarium, en dan vooral naar de rivier, zoekend naar het moment waarop de zee niet meer zichtbaar is in de rivier. Ver voorbij de smaak van zout in het water is het getij nog aanwezig. Nu kijken we naar het land, en zoeken daar de ontmoeting van zout en zoet.
Jeroen van Westen, Anne Ausloos, juli 2013
EXCURSIE I tot VI – verslaglegging
